Kwas salicylowy

Charakterystyka i działanie

Kwas salicylowy (CAS 69‑72‑7) to związek wykorzystywany w kosmetyce ze względu na swoje unikalne właściwości:

• Jest rozpuszczalny w tłuszczach (lipofilowy) — dzięki temu przenika do porów i skutecznie usuwa nagromadzone sebum, zrogowaciałe komórki i zanieczyszczenia.

• Działa keratolitycznie / złuszczająco — rozluźnia spoiwo między komórkami naskórka, co wspomaga proces złuszczania.

• Ma właściwości przeciwzapalne i antybakteryjne — pomaga redukować zmiany trądzikowe i stany zapalne.

• Poprawia teksturę skóry, zmniejsza widoczność porów, wspomaga redukcję zaskórników i zanieczyszczeń.

Ograniczenia, bezpieczeństwo i ostrzeżenia

• Kwas salicylowy może działać drażniąco — kontakt z oczami, błonami śluzowymi lub skórą wrażliwą może wywołać pieczenie, zaczerwienienie lub podrażnienie.

• W opinii SCCS użycie kwasu salicylowego w sprayach (produktach rozpylanych) jest problematyczne ze względu na możliwość wdychania cząstek.

• Nie zaleca się stosowania w produktach dla dzieci poniżej 3 lat.

• Kumulacja ekspozycji (stosowanie wielu produktów zawierających salicylany) może zwiększać ryzyko przekroczenia bezpiecznej dawki.

• Kwas salicylowy jest uważany za drażniący dla oczu — przy kontakcie z oczami należy natychmiast przepłukać je dużą ilością wody.

• Osoby o bardzo wrażliwej skórze lub skłonnościach do podrażnień powinny stosować wyższe stężenia z ostrożnością lub wykonać test płatkowy (patch test).

• W przypadku stwierdzonej alergii na salicylany (np. aspiryna) należy unikać stosowania.

• W ciążach i u osób z chorobami nerek lub wątroby konsultacja z lekarzem jest wskazana przy stosowaniu silnych preparatów (zwłaszcza przy dużych powierzchniach stosowania).

Wskazówki formulacyjne i techniczne

• Kwas salicylowy ma ograniczoną rozpuszczalność w wodzie — często rozpuszcza się go najpierw w alkoholach, glicerynie, glikolach lub w mieszaninie rozpuszczalników, a następnie wprowadza do fazy wodnej przy odpowiednim wymieszaniu.

• Optymalne pH dla działania złuszczającego leży zwykle w zakresie pH ~ 3,5 do 4,5 (przy czym należy unikać bardzo niskiego pH, które zwiększa ryzyko podrażnień).

• W przypadku preparatów peelingujących często sięga się po wyższe stężenia (> 2 %) pod kontrolą dermatologiczną.

• W produktach emulsji, kremów i żeli należy zwrócić uwagę na stabilność — wzajemne oddziaływania składników (np. składniki buforujące, inne kwasy) mogą wpływać na efekt działania i stabilność kwasu salicylowego.

W kosmetykach kwas salicylowy stosuje się zazwyczaj w stężeniu od 0,5 % do 2 %, w zależności od rodzaju produktu i jego przeznaczenia.

• W preparatach punktowych na niedoskonałości, serum do twarzy, tonikach lub płynach złuszczających najczęściej stosuje się stężenia 1 %–2 %, które skutecznie działają oczyszczająco, złuszczająco i wspomagają walkę z trądzikiem.

• W produktach przeznaczonych do codziennego stosowania (np. kremach, emulsjach, balsamach) stężenia są zazwyczaj niższe — 0,5 % do 1 %, aby ograniczyć ryzyko podrażnień, szczególnie w przypadku skóry wrażliwej.

Warto pamiętać, że kwas salicylowy jest substancją aktywną o działaniu drażniącym, dlatego dobór stężenia powinien uwzględniać rodzaj skóry, typ produktu oraz częstotliwość stosowania.